‍AMERİKAN İÇ SAVAŞI VE ADANA

1860 yılında başlayan ve 5 yıl süren Amerikan iç savaşının, Adana’nın gelişmesine ne gibi katkısı olabilir?

Hiç bir ilişkisi olamaz görünen durum, aslında diyalektik bir gelişmeyi içeriyor…

O yıllarda tüm Avrupa’nın pamuk ihtiyacını ABD karşılıyordu.

İç savaş sonunda ABD, Avrupa’ya pamuk ihraçatını durdurunca Avrupa krize girdi.

İngiliz, Alman ve Fransız tüccarlar derhal Çukurova’ya hücum etmeye başladılar.

Çukurova’nın pamuğu en kısa yoldan Avrupa pazarlarına götürülmeliydi.

Bunun için hükümetleri ile Osmanlı padişahının işbirliği yapmasını istediler.

Karayolu ve demiryolu bu lobininin bastırması sonucunda yapıldı.

1860 sonrası Adana hızla kalkınmaya başladı.

Zaten bunun için 1867 yılında eyalet merkezi oldu.

Ardından gelen valilerin Adana için önemli hizmetler yapmasının altında yatan, Çukurova’nın pamuk ihracat merkezi olmasıdır.

Pamuk ekimi, büyük çiftlikleri doğurdu ve bir zenginlik ortamı doğdu.

Ağalık sistemi iyice gelişti.

Civardan gelen ameleler, karın tokluğuna çiftliklerde çalışmaya başladı…

Adana’da zengin bir sınıf oluşmuştu.

Bu sınıfın eğlenmesi için gerekli eğlence yerleri, arka arkaya açılmaya başladı.

Tabi o zamanın Adana’sı tüm Osmanlı kentlerinde olduğu gibi çok dinli, çok etnik yapılı ve çok kültürlüydü.

Tren yolunun açılması Adana’ya yeni bir vizyon verdi.

Tarımdaki gelişmeler, ticareti hızlandırdı ve giderek pamuk hammaddesi üzerinden yepyeni bir sanayileşme süreci başladı.

Bu yıllarda ticaretin tamamı gayri-müslümler eliyle yapılıyordu.

Yörük-Türkmenler, Çukurova’da bulabildikleri arazide üretim yapıyorlardı.

Ancak arazilerin çok büyük çoğunluğu zengin gayri-müslümlerin elindeydi.

Cumhuriyet sonrası 1940-1950-1960 yıllarındaki Adana, aslında 1880-1890 ve 1900 yıllarının Adana’sına  dönüştü.

Yani bir nevi Adana tarihi tekerrür ediyordu.

Çünkü 1860 sonrası başlayan tarımsal devrim, birinci dünya savaşı başlarına kadar sürdü.

Bu süreç Adana’ya bir çok yeniliğin gelmesine neden oldu.

Kurtuluş savaşı yılları ve sonrasında gayri müslümler Adana’yı terk etti.

Onların elinde olan sektörler yerlilerin eline geçti. Ancak, çok uzun bir süre etkili olamadılar.

1940 yıllarda Adana yeniden hareket geçti.

Tam da Yaşar Kemal’in hayali roman kahramanı “İnce Memet”in öyküsünün başladığı yıllar.

“İnce Mehmet” ile “Bereketli Topraklar Üzerine” aslında bir nevi Adana tarihidir.

İnce Mehmet neyi anlatıyor?

Tarıma dayalı sanayi ve Adana…

Göç ve Adana ilişkisi…

Rock müziğin önemli isimlerinin Adanalı olması tesadüf mü?