1938’de Donanma Davası’nda Nâzım Hikmet’le birlikte tutuklanıp mahkûm edilen Dr. Hikmet Kıvılcımlı ile Kemal Tahir’in hükümete başvurarak af talep ettikleri ortaya çıktı.
İlk kez yayımlanan belgelere göre, sosyalist düşüncenin iki önemli isminin af gerekçesi hayli ilginç: Biz aslında CHP’li sayılırız ve Milli Şef’i severiz.
SABANCI Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Cemil Koçak, ‘Tek-Parti Döneminde Muhalif Sesler’ isimli yeni kitabında 1938’deki Donanma Davası’nda Nâzım Hikmet’le birlikte yargılanıp mankûm olan Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve Kemal Tahir’in af talep eden mektuplarını yayımladı. Her iki isim de tıpkı Nâzım Hikmet gibi bir yanlışlığa kurban gittiklerini belirterek affedilmelerini istiyor. Dr. Kıvılcımlı’nın ve Kemal Tahir, ‘Çankırı hapishanesinde siyasi mahpus’ diye imzaladığı mektuplarında, Prof. Cemil Koçak’ın ifadesiyle, “Özel af talep ediyor.”

Ortak dilekçe verdiler

Prof. Koçak, “Aynı cezaevinde bulunan ve aynı suçtan mahkûm olan bu iki ismin, birlikte ve ortak olarak dilekçe kanalı ile af talebinde bulunduklarını düşünmek sanırım yanıltıcı olmayacaktır. Kemal Tahir de özel af istiyordu. Suçsuz olduğu yolundaki iddiasını da, gazeteci olarak uzun yıllar, 1935-1938 yılları arasında, CHP’nin malı olan Karagöz Gazetesi’ndeki ve İstanbul Eminönü Halkevi’ndeki çalışmalarına dayandırıyordu.”

‘Milli Şef’i severiz’

Cemil Koçak, sosyalist hareketin ünlü ‘Doktor’u Hikmet Kıvılcımlı’nın mektubunu yorumlarken, önce, Atatürk’ün hastalığı sırasında İsmet İnönü’nün başbakanlıktan ayrılmasından üzüntü duyduğunu belirttiğini hatırlatıyor. Arkasından da şunları söylüyor: “Kıvılcımlı’nın dilekçesinde göze çarpan ikinci nokta, İnönü’nün Milli Şef olarak onaylanmasıdır.
Sosyalist düşüncenin kilometre taşları
KEMAL Tahir (1910-1973), ‘Yorgun Savaşçı’, ‘Kurt Kanunu’, ‘Yol Ayrımı’, ‘Devlet Ana’ gibi kitaplarıyla, sadece romancı olarak değil, sosyalist düşünceye getirdiği ‘yerli’ yorumla da sert tartışmalara neden olmuş bir isim. Asya Tipi Üretim Tarzı’ndan (ATÜT)yola çıkarak Osmanlı’yı yeniden yorumlaması ise hâlâ sık sık gündeme getirilen bir konudur.

SOSYALİST hareketin ‘Doktor’u Hikmet Kıvılcımlı (1902-1971) ise yine Kemal Tahir gibi, Osmanlı’ya farklı bakan bir isimdi. Bilhassa, ‘Tarih Tezi’ ve ‘Osmanlı Tarihi’nin Maddesi’ sol içinde ayrışmalara yol açmıştı. Her iki isim de Türkiye’deki sosyalist düşüncenin kilometre taşları arasında yer aldığı için, ortaya çıkan af mektupları dikkat çekiyor.
HÜRRİYET/SEFA KAPLAN